Bahasa Dayak Kayan Uma Juman, adalah bahasa yang diucapkan oleh salah satu klan suku Dayak Kayan, yang terdiri dari beberapa suku keluarga atau klan yang berbeda dialek, yaitu:
Klasifikasi: Austronesian: Malayo-Polynesian: North Borneo: North Sarawakan: Kayan-Kenyah: Kayanic: Kayan Proper
bahasa Kayan Uma Juman:
keterangan:
- ʔ = '
- ŋ = ng
sumber:
- Uma Pliau,
- Uma Puh,
- Uma Samuka,
- Uma Paku,
- Uma Bawang,
- Uma Naving,
- Uma Lasung,
- Uma Daru,
- Uma Juman,
- Uma Leken, dan
- Uma Afan (Uma Afan sering disebut sebagai Uma Gai, yakni percampuran dua anak-suku antara Kenyah dengan Kayan)
Klasifikasi: Austronesian: Malayo-Polynesian: North Borneo: North Sarawakan: Kayan-Kenyah: Kayanic: Kayan Proper
bahasa Kayan Uma Juman:
- [laʔip] = bahu
- [meliʔ] = beli
- [tanem] = tanaman
- [telukuk] = nyamuk
- aduŋ = lemak / minyak
- akuy = saya
- alan = jalan / jalur
- amé = ayah
- anan = bahwa
- anih = ini
- anit = kulit
- ap = kabut
- apeŋ = telinga
- apuy = api
- aran = nama
- aru = panjang
- asuʔ = anjing
- ataʔ = air
- até = hati
- atih = lain
- avuʔ = abu
- ayaʔ = besar
- ayaʔ = luas
- ba = mulut
- bahat = berat
- bahuy = angin
- baŋet = laut
- basa = basah
- batuʔ = batu
- bawaŋ = danau
- bekilet = petir
- bela = merah
- belariʔ = guntur
- betuŋ = bengkak
- biti = berdiri
- biʔik = pendek
- bua = buah
- buk = rambut
- bulan = bulan
- buluʔ = bulu
- buŋa = bunga
- butit = perut
- daha = darah
- dahaʔ = mereka
- dahin = dan
- daʔan = cabang
- daʔun = daun
- do = hari
- duh = perempuan
- dui = minum
- duman = tahun
- duʔuk = kecil
- duʔuk = sempit
- hait = pasir
- halem = dalam, di dalam
- haleŋ = cacing (cacing tanah)
- hapo = ilalang / atap
- hawan = suami
- hawan = istri
- haʔ = di
- haʔih = malu
- haʔujuŋ = di atas
- heñaʔ = garam
- heŋem = dingin
- hi = siapa?
- hiaʔ = dia
- hiaʔ = jika
- hida = di bawah
- higem = pegang
- hiné = ibu
- hinuʔ = mana?
- hiran = kapan?
- hulé = kiri
- ikam = anda
- ikaʔ = engkau
- ikuh = ekor
- ipaʔ = gigi
- itam = kita
- jam = tahu, mengetahui
- jaʔek = buruk, jahat
- jela = lidah
- jeleŋ = dekat
- j-em-ahut = jahit
- jinun = tidak
- kaka = berburu
- kamiʔ = kami
- kapal = tebal
- kapit = sayap
- kasa = kaki
- kasel = kusam, tumpul
- kayuʔ = kayu
- kelunan = orang / manusia
- kerawiŋ = bintang
- keraʔ = leher
- kesiŋ = tertawa
- kuhuŋ = kepala
- kuman = makan
- kunuŋ = kuning
- kutuʔ = kutu
- lakiʔ = laki-laki
- laŋet = awan
- laŋit = langit
- lasu = hangat
- lavo = tikus
- laʔuŋ = belakang
- legak = jatuh
- l-em-até = bunuh
- l-em-ura = meludah
- lim = semua
- lisun = rokok
- lu = jarum
- madaŋ = terbang
- mahar = meniup
- malem = malam
- manuk = burung
- maram = busuk
- mariŋ = baru
- maruŋ = benar, betul
- m-asep = kotor
- masik = ikan
- mataʔ = mata
- maté = mati
- maʔet = gigit
- megaŋ = kering
- megi = berkata
- mejat heŋaʔ = bernafas
- meluʔ = duduk
- meset = peras
- miaŋ = bagi
- mili = pilih
- miri = baring
- miteŋ = potong
- m-uhav = menguap
- mujap = hitung
- muku = tua
- mulu = tusuk
- murip = hidup
- muʔ = susu, payudara
- na apuy = masak
- ñaduy = kerja
- ñagaʔ = pukul
- naker = mendaki
- nako = mencuri
- ñam uʔuk = anak
- naŋʔap = buka, mengungkap
- ñatuŋ = berenang
- ñaʔet = tajam
- né = datang
- ñemit = hijau
- ñerut = hisap
- ñili = belok
- nimek = tembak
- ñineŋ = lihat
- ñipah = ular
- ñipi = tipis
- nun = apa?
- nunuʔ = bagaimana?
- ñupiʔ = mimpi
- n-uta = muntah
- nutuk = memukul
- nutuŋ = bakar
- nyepa = kunyah
- nyohok = sembunyi
- ŋaliʔ = gali
- ŋatel = garuk
- ŋatuŋ = ikat
- ŋe-bu = endus, mencium bau
- ŋeriŋ = dengar
- pakat = akar
- pano = berjalan kaki
- perah = sakit
- pikir = pikir
- pitem = hitam
- pup = debu
- puti = putih
- sayu = baik
- sin = daging / daging
- su = jauh
- takut = takut
- taliʔ = tali
- tana = bumi / tanah
- taŋi = nangis
- taʔaw = kanan
- telawaʔ = laba-laba
- teluh = telur
- tenaʔiʔ = usus
- tevaleŋ = lempar
- tuan = hutan
- tubu = tumbuh
- tudek = kaki
- tudu = tidur
- tulaŋ = tulang
- tuvu = tumbuh
- uma = rumah
- uruŋ = hidung
- uruʔ = rumput
- usan = hujan
- usu = tangan
- uʔuk = kecil
- ji = satu
- duaʔ = dua
- teluʔ = tiga
- pat = empat
- limaʔ = lima
- nem = enam
- tusu = tujuh
- saya' = delapan
- pitan = sembilan
- pulu = sepuluh
- duak pulu = duapuluh
- lima' pulu = limapuluh
- ji'atuh = seratus
- ji'libuk = seribu
keterangan:
- ʔ = '
- ŋ = ng
sumber:
- language.psy.auckland.ac.nz
- kaltim.antaranews.com
- wikipedia
- dan beberapa sumber lain
No comments:
Post a Comment